5. Przejęcie przez PKO Bank Polski SA Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej „Wesoła” w Mysłowicach na dzień 1 sierpnia 2015 roku

W dniu 18 czerwca 2015 roku Bank wyraził zgodę na udział w restrukturyzacji Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej „Wesoła” (SKOK „Wesoła”). Na tej podstawie, w dniu 18 czerwca 2015 roku Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) podjęła decyzję o przejęciu SKOK Wesoła przez Bank.

Decyzja KNF została podjęta zgodnie z art. 74c ust. 4 ustawy z dnia 5 listopada 2009 roku o spółdzielczych kasach oszczędnościowo–kredytowych (Ustawa o SKOK). Zgodnie z tym przepisem, w przypadku braku możliwości przejęcia kasy przez inną kasę, KNF uwzględniając potrzebę ochrony stabilności rynku finansowego i bezpieczeństwa środków zgromadzonych na rachunkach kasy może podjąć decyzję o przejęciu kasy albo o przejęciu wybranych praw majątkowych lub zobowiązań kasy przez bank krajowy za jego zgodą albo decyzję o likwidacji kasy. Zgodnie z decyzją KNF, z dniem 19 czerwca 2015 roku zarząd majątkiem SKOK „Wesoła” objął Zarząd Banku, a dzień 1 sierpnia 2015 roku wyznaczono jako dzień przejęcia SKOK „Wesoła” przez Bank. Zgodnie z decyzją KNF do dnia przejęcia SKOK „Wesoła”, Kasa prowadziła działalność i oferowała usługi swoim członkom w pełnym dotychczasowym zakresie.

Rozliczenie przejęcia nastąpiło zgodnie z MSSF 3. Zgodnie z MSSF 3.45 Bank ma 12 miesięcy - tj. do dnia 31 lipca 2016 roku na ustalenie ostatecznych wartości.

Przejęcie SKOK „Wesoła” nie wiązało się z przekazaniem zapłaty przez Bank. Natomiast proces przejęcia SKOK „Wesoła” przebiegał przy wsparciu finansowym udzielonym przez BFG na podstawie art. 20g Ustawy z dnia 14 grudnia 1994 roku o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym. Bank otrzymał od BFG wsparcie w formie dotacji na pokrycie różnicy pomiędzy wartością przejmowanych praw majątkowych a zobowiązań z tytułu środków gwarantowanych na rachunkach deponentów w kwocie 278 858 tysięcy PLN oraz gwarancji pokrycia strat wynikających z ryzyka związanego z przejmowanymi prawami majątkowymi SKOK „Wesoła”.

W wyniku transakcji rozliczenia brak jest udziałów niekontrolujących w jednostce przejmowanej.

Analizie pod kątem wyceny poddano następujące pozycje bilansowe Kasy:

• portfel kredytów i pożyczek,
• portfel depozytowy,
• nieruchomości.

Kredyty i pożyczki udzielone klientom wycenione w wartości godziwej

Przy oszacowaniu wartości godziwej portfela pożyczek posłużono się metodą zdyskontowanych przepływów pieniężnych obejmującą następujące etapy:

• portfel pożyczek podzielony został na podportfele umów pożyczek o zbliżonym profilu ryzyka. Podportfele zostały wydzielone na podstawie okresu udzielenia finansowania (vintage), a także rodzaju produktu (detaliczny lub wysokokwotowy). Cechą różnicującą ryzyko pożyczek był również kanał dystrybucji. Pożyczki detaliczne zostały podzielone również na segment pożyczek detalicznych własnych i zewnętrznych;
• ustalone zostały przyszłe oczekiwane przepływy pieniężne w oparciu o analizę miesięcznych przepływów wynikających z rat kapitałowych oraz płatności odsetkowych skorygowanych o stopę przedpłat, oszacowany koszt ryzyka a następnie o wartość innych kosztów i przychodów związanych z portfelem (np. opłaty i prowizje oraz koszty obsługi danego portfela);
• suma powyższych przepływów pieniężnych została następnie zdyskontowana przy użyciu odpowiedniej stopy dyskontowej, oszacowanej w oparciu o stopy procentowe dla instrumentów wolnych od ryzyka, powiększonej o premię ponad stopę wolną od ryzyka uwzględniającą koszt kapitału Banku, koszt finansowania typowego nabywcy, a także wymogi kapitałowe i wagę ryzyka dla danego rodzaju aktywów. Przepływy z niepracującego portfela pożyczek zostały zdyskontowane stopą wolną od ryzyka powiększoną o premię, wyznaczoną jako średnioważona rentowność obligacji polskich spółek z rynku windykacyjnego;
• suma zdyskontowanych przepływów pieniężnych wyznaczyła wartość godziwą portfela pożyczek.

W ramach wyceny do wartości godziwej portfela kredytowego ujęto efekt gwarancji pokrycia strat wynikających z ryzyka związanego z przejmowanymi prawami majątkowymi SKOK „Wesoła”, udzielonej Bankowi przez BFG jako wsparcie procesu restrukturyzacji SKOK „Wesoła” oraz efekt podatkowy w postaci utworzenia rezerwy na odroczony podatek dochodowy.

W ramach rozliczenia transakcji nabycia nie zidentyfikowano dodatkowych aktywów niematerialnych do rozpoznania.

Na pozycję rzeczowych aktywów trwałych składają się przede wszystkim nieruchomości w wartości bilansowej równej 12 127 tysięcy PLN, która odzwierciedla ich wartość godziwą. Wartości nieruchomości wykazywanych przez Kasę w pozycjach rzeczowych aktywów trwałych oraz innych aktywów zostały w księgach skorygowane do wartości aktualnych operatów szacunkowych zleconych zewnętrznym, niezależnym rzeczoznawcom. Dla nieistotnej części aktywów, w sytuacji, gdy wartość z operatów szacunkowych przewyższała ich wartość księgową brutto, wartość nieruchomości przyjęto w wartości księgowej brutto.

Saldo bilansowe zobowiązań wobec klientów obejmujące rachunki bieżące oraz produkty terminowe Kasy wynosi 595 128 tysięcy PLN, z czego wartość nieoprocentowanych rachunków bieżących wynosi około 9 899 tysięcy PLN. Pozostałe saldo stanowią produkty terminowe (lokaty), z czego ok 90% zapada w przeciągu roku od dnia przejęcia (zgodnie z poniższą tabelą). Różnica pomiędzy wartością godziwą portfela w stosunku do jego wartości księgowej nie jest istotna, z uwagi na szybką zapadalność umów. Przyjęto zatem że wartość godziwa portfela zobowiązań może być odzwierciedlona przez jego wartość księgową.

Na dzień 31 lipca 2015 roku zobowiązania warunkowe SKOK „Wesoła” stanowiły:

a) zobowiązania udzielone finansowe: z tytułu niewykorzystanych linii pożyczkowych, debetów wynosiły 216 tysięcy PLN oraz gwarancyjne z tytułu poręczeń wystawionych przez SKOK „Wesoła” (zabezpieczenia robót wykonywanych na rzecz Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad) wynosiły 47,6 tysięcy PLN,
B) zobowiązania otrzymane gwarancyjne: z tytułu otrzymanych poręczeń spłaty udzielonych przez Kasę pożyczek wynosiły 45 017 tysięcy PLN.

Na dzień 31 lipca 2015 roku SKOK „Wesoła” nie posiadała promes udzielenia kredytu.

W wyniku nabycia Bank rozpoznał wartość firmy w wysokości 451 tys. złotych obliczoną jako różnica pomiędzy wartością godziwą netto możliwych do zidentyfikowania nabytych aktywów i przejętych zobowiązań wycenionych zgodnie z MSSF (-279 309 tys. złotych), a kwotą otrzymanej dotacji z BFG (278 858 tys. złotych). Test na odzyskiwalność wartości firmy wykazał utratę wartości. W rezultacie, na dzień 31 grudnia 2015 roku Bank odpisał w pozostałe koszty operacyjne pełną kwotę wartości firmy. Odpis ten nie jest kosztem uzyskania przychodu w rozumieniu przepisów podatkowych.

Zgodnie z osiągniętym porozumieniem oraz obowiązującymi przepisami prawa, proces przejęcia i restrukturyzacji SKOK „Wesoła” przebiega przy wsparciu BFG. Zgodnie z programem pomocowym uporządkowanej likwidacji spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, BFG udzielił Bankowi gwarancji pokrycia strat wynikających z przejętych praw majątkowych tj. udzielonych kredytów i pożyczek, środków w Kasie Krajowej wynikających z wkładów wniesionych na fundusz stabilizacyjny, nieruchomości i innych rzeczy, aktywów z tytułu wartości niematerialnych i prawnych oraz innych należności, w tym o charakterze handlowym, powstałych w okresie od dnia przejęcia do 30 czerwca 2020 roku.